Zamek w Olsztynie
Ruiny zamku leżącego na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, wybudowanego na szlaku Orlich Gniazd, we wsi Olsztyn nieopodal Częstochowy. Ruiny te są obecnie jedną z atrakcji na Szlaku Orlich Gniazd.
Pierwsze wzmianki o zamku datowane są na rok 1306. Istniejącą od drugiej połowy XIII w. strażnicę rozbudował w XIV w. Kazimierz Wielki jako jeden z najbardziej warownych zamków na pograniczu śląsko-małopolskim. W 1370 r. król Ludwik Węgierski przekazał Olsztyn z ziemią wieluńską w lenno swemu siostrzeńcowi, księciu opolskiemu Władysławowi Opolczykowi za popieranie swych planów dynastycznych. W 1391 r. Władysław Jagiełło po tygodniowym oblężeniu zdobył zamek i przywrócił go Koronie.
W XV wieku Olsztyn uzyskał prawa miejskie. Wtedy też powstał tzw. dolny zamek, który prawdopodobnie był rozbudowywany w kolejnym stuleciu. W pierwszej połowie XVII wieku zamek popadł w ruinę, gdyż ówczesny starosta Mikołaj Wolski nie dość dobrze dbał o zamek, koncentrując się na utrzymaniu rezydencji w Krzepicach. W czasie „potopu szwedzkiego”, Szwedzi zrujnowali zamek i spalili miasto. W latach 20. XVIII w. rozebrano duże fragmenty dolnych partii zamku. Do końca tego stulecia przetrwało starostwo olsztyńskie. Wkrótce także odebrano Olsztynowi prawa miejskie.
Do czasów dzisiejszych dotrwały mury części mieszkalnej, wieże: cylindryczna i kwadratowa, fragmenty murów budynków gospodarczych, częściowo także piwnice oraz odkryte w czasie badań archeologicznych fundamenty kuźnicy i ślady dymarek.
Szlak Orlich Gniazd
Szlak Orlich Gniazd to szlak turystyczny, który rozpoczyna się w Krakowie, a kończy w Częstochowie. Ma długość 163,9 km. Swoją nazwę zawdzięcza leżącym na jego trasie ruinom zamków i warowni, zwanych Orlimi Gniazdami ze względu na ich usytuowanie na skałach dochodzących do 30 metrów wysokości. Szlak został stworzony i opisany przez profesora Akademii Handlowej w Krakowie, profesora Kazimierza Sosnowskiego.
- Wawel
- Zamek Rycerski w Korzkwi
- Ruiny Zamku Królewskiego na Złotej Górze w Ojcowie
- Zamek Królewski w Pieskowej Skale
- Ruiny Zamku Rycerskiego w Rabsztynie
- Ruiny Zamku Rycerskiego w Bydlinie
- Ruiny Zamku Rycerskiego w Smoleniu
- Pałac w Pilicy
- Ruiny Zamku Rycerskiego w Ogrodzieńcu
- Gród na Górze Birów w Podzamczu
- Zamek Rycerski Bąkowiec w Morsku
- Zamek Królewski w Bobolicach
- Ruiny Zamku Rycerskiego w Mirowie
- Zameki i Rezerwat Ostrężnik
- Ruiny Zamku Królewskiego w Olsztynie
- Sanktuarium NMP na Jasnej Górze w Częstochowie
Niektóre źródła na trasie szlaku umieszczają również:
- Zamek Tęczyn w Rudnie
- Zamek Lipowiec w Babicach
- Zamek Biskupów Krakowskich w Siewierzu
