Zawilec gajowy i spółka

O godzinie 11 zawilce jeszcze śpią, ale fiołki już się obudziły. Znowu poszliśmy w las, a konkretnie w nasz ulubiony Las Wolski, aby sprawdzić postępy wiosny. Z tygodnia na tydzień widać, że praca wre na całego, a Anemone Nemorosa ścielą się masowo i gęsto. Ale, ale… ogólnie kwiatki te występują w Europie, od Rosji do Stambułu przez Grecję i Włochy aż do Hiszpanii, chociaż gatunek ten został zawleczony nawet na Islandię, a także jako zdziczały występuje w USA i Nowej Zelandii.

Bardzo to ciekawa roślina…, jak macie czas, to posłuchajcie, a raczej poczytajcie.

Dzbanuszki wiosenne, koperek, róża wiatrowa, wietrznica, wietrznik, zawiłek, zajęczy maczek…, ale naukowa nazwa to Anemone, która pochodzi od określenia odnoszącego się do zawilca gajowego pojawiającego się już w antycznych pismach Pliniusza Starszego! Po grecku słowo anemos oznacza wiatr i prawdopodobnie nawiązuje to do łatwości z jaką kwiaty gubią płatki na wietrze. Natomiast określenie gatunkowe nemorosa wzięte zostało z łacińskiego określenia nemus oznaczającego gaj, las – stąd nemorosa oznacza rosnący w lesie.

Zawilec jest nagi lub skąpo owłosiony…, jego kłącza czołgają się poziomo i są organem gromadzącym materiały zapasowe, dzięki którym może szybko rozwinąć się wczesną wiosną i wykorzystać krótki czas przed pojawieniem się liści na drzewach.

Wszystkie liście zawilca są dłoniastodzielne lub dłoniastosieczne…, a każdy z nich jest podwójnie lub potrójnie wcięty z brzegiem piłkowanym…

Na szczycie pędu nadziemnego, na długiej szypułce, rozwija się tylko jeden kwiat (rzadko dwa), składający się zwykle z 6 (rzadziej z siedmiu) listków okwiatu. Pęd z pąkiem kwiatowym zwisa na szczycie i dopiero podczas kwitnienia prostuje się. Kwiaty zamykają się i zwisają o zmroku oraz podczas chłodnych, pochmurnych lub deszczowych dni, ale podnoszą się i rozchylają podczas dni pogodnych – potwierdzam, te wszystkie etapy zaobserwowaliśmy podczas naszego spaceru.

Owoc jest szorstki, owłosiony, jednonasienny i z wygiętym dzióbkiem… Nasiona zaopatrzone są w niewielki elajsom (ależ to hipsterska nazwa!), czyli ciałko mrówcze lub ciałko tłuszczowe (upsss…), które stanowi pokarm dla mrówek (w końcu to ciałko mrówcze).

Genety, czyli pojedyncze rośliny zawilców mogą żyć baaaardzo długo, prawdopodobnie setki lat, ponieważ wciąż rosnące najmłodsze fragmenty rośliny nie wykazują objawów starzenia się. By nie uszkodzić delikatnej blaszki liściowej, liście odziomkowe mają podczas wzrostu pod ziemią zgięty ogonek liściowy tak, że przeciskają się przez grunt za pomocą sztywnego kolanka… Hmmm, kto by pomyślał…

Kwiaty zapylane są głównie przez bzygowate, czyli muchówki, które stanowią 80% odwiedzających, przez pszczoły (11%), trzmiele (6%) oraz resztę latającego towarzystwa.

Owoce dojrzewają w maju i czerwcu i są rozprzestrzeniane barochorycznie, czyli… spadają na ziemię pod wpływem siły grawitacji – Isaac Newton byłby dumny!

Szkodzi im wypas, ale największym problemem jest deptanie roślin. Dlatego proszę nie deptać trawników oraz zawilców!

Mimo, że to roślina trująca, to medycyna ludowa oczywiście wykorzystała jej właściwości. Świeże rośliny lub sok z nich stosowano do: wyciągania pęcherzy…, przy bólu zębów, chorobach reumatycznych, do oczyszczania ran oraz w leczeniu zapalenia oskrzeli. Kłącza ze względu na ostry smak były również żute w celu oczyszczenia głowy… Jednak przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu…

Zawilce stanowią charakterystyczną, wiosenną ozdobę lasów, nie nadają się do zrywania z powodu niewielkiej trwałości – only two days będą cieszyć oko, a w lesie zostanie dziura zamiast efektownie prezentujących się dywanów, chociaż… zawilce jako rośliny dość żarłoczne ograniczają rozwój innych gatunków…

I jak tu nie kochać wiosny… skoro taka mała roślinka kryje w sobie tak wiele tajemnic??!

A poza tym znowu odkryliśmy w Lesie Wolskim coś nowego: bardzo kręty i wyrafinowany szlak rowerowy pod intrygującą nazwą Kici Kici…, i jak głosi pięknie wygrawerowana drewniana tablica, zbudowany został przez BikeBoard i jego przyjaciół. Szacun!