Barbakan i mury obronne w Krakowie
Nazwa Barbakan pochodzi z języka tureckiego, ale zaczęto jej używać dopiero w XIX wieku, a wcześniej był to po prostu rondel. Wybrałam się tam, aby zobaczyć ten szczególny garnek od środka, ale także, aby pooglądać interesującą okolicę przez 130 otworów strzelniczych służących kiedyś wybornym strzelcom.
Barbakan to najbardziej wysunięta na północ część fortyfikacji miejskich Krakowa dobudowana do przedbramia głównej bramy miejskiej w latach 1498 – 99. Był połączony z Bramą Floriańską szyją, czyli podwójnym murem pustym w środku. Wokół warowni wykopano fosę o szerokości dochodzącej do 26 metrów i głębokości 3,5 metra. Twierdza posiada dwie bramy, jedną od strony Kleparza do której prowadził most zwodzony i drugą od strony Bramy Floriańskiej. 24 metry średnicy wewnętrznej, mury grube na 3 metry a na szczycie 7 wieżyczek obserwacyjnych, na które wchodzono po drabinie – oto obiekt moich dzisiejszych zainteresowań.
W 1684 roku na fortyfikacje Krakowa składało się 8 bram i 47 baszt, jednak ze względu na zbyt duże koszty utrzymania i przestarzały system obronny, mury miejskie zostały rozebrane na początku XIX wieku. Dzięki staraniom profesora Feliksa Radwańskiego i Jana Librowskiego udało się zachować północny odcinek murów składający się z Bramy Floriańskiej, Baszt Pasamoników, Stolarskiej i Ciesielskiej oraz budynek dawnego arsenału miejskiego. Nazwy baszt brano od nazw cechów, które opiekowały się poszczególnymi odcinkami murów miejskich, bo w średniowiecznym Krakowie, to właśnie one broniły miasta przed nieprzyjacielem.
A co widać przez dziury w rondlu?
Brama Floriańska oprócz funkcji obronnych pełniła ważne funkcje ceremonialne. W tym miejscu uroczyście witano legatów papieskich, posłów cudzoziemskich i przyszłe żony królów. To tu były organizowane triumfy zwycięskich wodzów i tutaj zaczynała się Droga Królewska – Via Regia. W przejściu znajduje się skromny ołtarz z poźnobarokową kopią czczonego od wieków w Krakowie obrazu Matki Bożej Piaskowej. Kiedyś ołtarz ten umieszczony był w szyi Barbakanu, a po jej zburzeniu w 1834 roku, przeniesiono go tutaj. Od strony ulicy Floriańskiej Bramę zdobi duża płaskorzeźba z XVIII wieku, przedstawiająca Św. Floriana.
Pomnik Jana Matejki na Plantach został odsłonięty w 2013 roku w 175 rocznicę urodzin i 120 rocznicę śmierci artysty. Stoi na trasie, jaką Matejko przemierzał wychodząc ze swojego domu przy ulicy Floriańskiej i kierując się w stronę uczelni noszącej obecnie jego imię. Projekt wykonał profesor krakowskiej ASP Jan Tutaj.
Akademia Sztuk Pięknych. Reprezentacyjny neorenesansowy gmach powstał w 1879 roku wg projektu Macieja Moraczewskiego a inicjatorem tej budowy był ówczesny dyrektor Szkoły Sztuk Pięknych – Jan Matejko. To tutaj w pracowni na II piętrze w 1888 roku namalował Bitwę pod Racławicami.
Plac Jana Matejki – kiedyś targ i plac centralny miasta Florencja (tak wcześniej nazywano Kleparz), ufundowany w 1365 roku przez króla Kazimierza Wielkiego. W centrum znajduje się 24 metrowy pomnik Władysława Jagiełły triumfującego nad Wielkim Mistrzem Zakonu – Ulrichem von Jungingenem. Praojcom na chwalę, braciom na otuchę… Wielkie odsłonięcie pomnika odbyło się w rocznicę zwycięstwa nad Krzyżakami, 15 lipca 1910 roku. W czasie uroczystości przemawiał sam Paderewski i ówczesny prezydent Krakowa Juliusz Leo a kilkuset chórzystów odśpiewało po raz pierwszy publicznie „Rotę” Marii Konopnickiej.
Narodowy Bank Polski. Zbudowany w 1925 roku w klasycystycznym stylu według projektu Teodora Hoffmana i Kazimierza Wyczyńskiego. Na fasadzie budynku umieszczono alegorie przemysłu i handlu wg projektu Karola Hukana.
Planty. Po wyburzeniu murów i zasypaniu fos, które otaczały stary Kraków, wyplantowano teren i w latach 1822 – 1830 urządzono piękny park miejski o powierzchni 21 ha i obwodzie 4 km. To prawdziwa oaza zieleni w centrum miasta urozmaicona pomnikami, kapliczkami, rzeźbami, fontannami, altanami i mnóstwem ławeczek.
W ramach jednego biletu można zwiedzić także znajdujące się obok Barbakanu mury obronne, półokrągłą Basztę Pasamoników (Szmuklerzy) i Bramę Floriańską (Kuśnierzy).
Baszta Stolarzy i Powroźników przylegająca do Arsenału Miejskiego obecnie mieści część zbiorów Muzeum Książąt Czartoryskich i jest to oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Po zakończeniu remontu budynków przy ulicy św. Jana 19 wraz z Arsenałem, ta bezcenna kolekcja licząca 86 tysięcy muzealiów, będzie udostępniona do zwiedzania.
***
Murarzy, Rymarzy, Prochowa, Iglarzy, Malarzy, Solarzy, Cyrulików, Miechowników, Kaletników, Blacharzy, Nożowników, Czerwonych Garbarzy, Garncarzy, Paśników, Introligatorów, Łaziebników, Ceklarzy, Katowska, Szewska, Mieczników, Cieśli, Stolarska, Karczmarzy, Grzebieniarzy, Przekupniów, Barchaników, Czapników, Kurdybaników, Kowali, Siodlarzy, Pierścienników, Bednarzy, Złotników… baszty, których już nie ma…
